Czym jest Przygotowanie zawodowe dorosłych?

• praktycznej nauki zawodu dorosłych umożliwiającej przystąpienie do egzaminu zawodowego lub egzaminu czeladniczego albo
• przyuczenia do pracy dorosłych, mającego na celu zdobycie wybranych kwalifikacji zawodowych lub umiejętności, niezbędnych do wykonywania określonych zadań zawodowych.

Kto może skorzystać?

• otrzymują świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny, określone w odrębnych przepisach,
• uczestniczą w zajęciach w centrum integracji społecznej lub indywidualnym programie integracji, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej,
• są żołnierzami rezerwy,
• pobierają rentę szkoleniową,
• pobierają świadczenie szkoleniowe.

Jakie są uprawnienia uczestnika?

• wcześniejszego uzgodnienia,
• nieprzekroczenia miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz
• po udokumentowaniu poniesionych kosztów

Jaka jest wysokość stypendium?

Czy stypendium przysługuje także w czasie niezdolności do pracy?

Podstawa prawna

• ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – art. 53a – h
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 kwietnia 2014 r. w sprawie przygotowania zawodowego dorosłych (Dz.U. z 2014 r. poz. 497)

Praca w Polsce

Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii (EFTA) mogą podejmować zatrudnienie w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Jak znaleźć pracę w Polsce?

W Polsce można szukać pracy we własnym zakresie, składając życiorysy wraz z listami motywacyjnymi do wybranych pracodawców lub za pośrednictwem:

• sieci EURES (Europejskiej Sieci Służb Zatrudnienia), założonej przez Komisję Europejską, którą tworzą publiczne służby zatrudnienia oraz inne uprawnione organizacje, a która ma na celu wspieranie mobilności pracowników w państwach członkowskich UE lub EFTA. Każdy obywatel tych państw może skorzystać z usług sieci, do których należy unijne pośrednictwo pracy oraz informowanie o warunkach życia i pracy na terenie tych państw. Oferty pracy w Polsce publikowane są na Europejskim Portalu Mobilności Zawodowej, na którym znajdują się oferty pracy z wszystkich publicznych służb zatrudnienia z państw członkowskich UE i EFTA oraz innych członków i partnerów EURES dlatego też znaleźć tam można oferty pracy z polskich powiatowych urzędów pracy oraz Ochotniczych Hufców Pracy;
• powiatowych urzędów pracy, które zamieszczają oferty pracy w Centralnej Bazie Ofert Pracy. Aby skorzystać ze wszystkich ofert pracy będących w dyspozycji powiatowego urzędu pracy, należy zarejestrować się w tym urzędzie jako bezrobotny lub poszukujący pracy. Rejestracja umożliwi dostęp również do tych ofert pracy, w których dane polskiego pracodawcy zostały podane do wiadomości urzędu, którego zadaniem jest wybranie odpowiednich kandydatów do pracy i skierowanie ich do pracodawcy;
• Ochotniczych Hufców Pracy (OHP), które prowadzą pośrednictwo pracy głównie dla młodzieży a oferty pracy można znaleźć w Bazie „Pośrednictwo pracy” Ochotniczych Hufców Pracy oraz w Centralnej Bazie Ofert Pracy;
• agencji zatrudnienia, świadczących pośrednictwo pracy w tym kierowanie osób do pracy u pracodawców zagranicznych oraz kierowanie cudzoziemców do zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej do podmiotów prowadzących działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, poradnictwa zawodowego, doradztwa personalnego oraz pracy tymczasowej. Podstawą legalnej działalności agencji zatrudnienia na terytorium Polski jest uzyskanie wpisu do Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia (KRAZ) potwierdzonego certyfikatem. Wpisu do rejestru dokonuje marszałek województwa właściwy ze względu na adres siedziby podmiotu. Zabrania się pobierania od osób, dla których agencja zatrudnienia poszukuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub, którym udziela pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, opłat innych niż opłata z tytułu kierowania do pracy za granicę u pracodawców zagranicznych za: dojazd i powrót osoby skierowanej, wydanie wizy, badania lekarskie i tłumaczenie dokumentów. Opłaty te mogą być pobierane z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą – pod warunkiem wyspecyfikowania tych opłat w umowie zawartej z osobą kierowaną do pracy za granicą. Wykaz podmiotów wpisanych do KRAZ znajduje się na stronie internetowej https://stor.praca.gov.pl/portal/#/kraz . Oferty pracy agencji zatrudnienia można znaleźć na stronach internetowych tych agencji;
• podmiotów uprawnionych do prowadzenia pośrednictwa pracy bez posiadania wpisu do Rejestru Agencji Zatrudnienia czyli przedsiębiorców zagranicznych z państw członkowskich UE oraz EFTA, posiadających uprawnienia wydane w państwie pochodzenia i świadczących na terytorium Polski usługi z zakresu pośrednictwa pracy (z wyłączeniem pracy tymczasowej) na mocy złożonego Marszałkowi Województwa zawiadomienia;
• portali internetowych prowadzonych przez podmioty, które prowadzą pośrednictwo pracy w formie gromadzenia w postaci dokumentu elektronicznego i udostępniania informacji o ofertach pracy za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Takie podmioty są zwolnione z posiadania wpisu do Rejestru Agencji Zatrudnienia.

Pracodawcy polscy jak również podmioty zajmujące się pośrednictwem pracy w Polsce publikują oferty pracy w prasie, Internecie lub w swoich siedzibach oraz za pośrednictwem innych form komunikacji np. mediów społecznościowych.

Większość gazet codziennych, zarówno ogólnopolskich jaki i lokalnych, zawiera specjalne rubryki z ogłoszeniami o pracy.

Więcej informacji

• https://eures.europa.eu Europejski Portal Mobilności Zawodowej 
• https://oferty.praca.gov.pl Centralna Baza Ofert Pracy 
• https://praca.gov.pl Elektroniczna rejestracja w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny/poszukujący pracy
• https://mbp.ohp.pl/ Baza pośrednictwa pracy Ochotniczych Hufców Pracy
• https://stor.praca.gov.pl/portal/#/kraz Rejestr Agencji Zatrudnienia
• https://stor.praca.gov.pl/portal/#/wpz Wykaz podmiotów zagranicznych, uprawnionych do prowadzenia pośrednictwa pracy w Polsce
• https://psz.praca.gov.pl/ Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia
• https://www.powroty.gov.pl Portal POWROTY to baza wiedzy przeznaczona dla Polaków, którzy rozważają powrót do kraju
• https://www.gov.pl/web/rodzina/aplikacja-epraca--nowoczesne-narzedzie-dla-tych-ktorzy-szukaja-pracy Aplikacja ePraca - umożliwia samodzielne i bezpłatne wyszukiwanie ofert pracy, giełd i targów pracy, szkoleń zawodowych, szkoleń w ramach poradnictwa zawodowego itd.

Aby obywatel państwa spoza Unii Europejskiej/ Europejskiego Obszaru Gospodarczego mógł legalnie pracować w Polsce, musi spełnić wymienione niżej warunki:

• posiadać dokument dopuszczający go do polskiego rynku pracy - zezwolenie na pracę, zezwolenie na pracę sezonową, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (ewentualnie być zwolnionym z tego wymogu na podstawie szczególnych przepisów);
• posiadać dokument pobytowy, z którym wiąże się uprawnienie do wykonywania pracy (np. odpowiednia wiza lub zezwolenie na pobyt);
• wykonywać pracę na warunkach zawartych w zezwoleniu lub oświadczeniu, wyłącznie na rzecz pracodawcy wskazanego w dokumencie;
• podpisać z pracodawcą odpowiednią umowę dotyczącą pracy.

Dokumenty dopuszczające do polskiego rynku pracy

• zezwolenie na pracę (typ A, B, C, D i E) - występuje o nie pracodawca do właściwego wojewody. Uprawnia do wykonywania pracy do 3 lat (w przypadku zezwolenia typu B, gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która zatrudnia powyżej 25 osób, może być ono wydane na okres do 5 lat);
• zezwolenie na pracę sezonową (typ S) - występuje o nie pracodawca do właściwego starosty (powiatowego urzędu pracy). Uprawnia do wykonywania pracy w podklasach uznanych za sezonowe (w sektorach rolnictwo, ogrodnictwo, turystyka), do 9 miesięcy w roku kalendarzowym;
• oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi - składane przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy dla obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Uprawnia do wykonywania pracy nie-sezonowej bez zezwolenia, przez okres 24 miesięcy;
• zezwolenie na pobyt czasowy i pracę - występuje o nie cudzoziemiec, przebywający już legalnie na terytorium Polski, do wojewody właściwego ze względu na pobyt cudzoziemca. Uprawnia jednocześnie do pracy i pobytu.

Dokumenty uprawniające do pobytu

• na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy, wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, 22 lub 23 - ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. 2024 r. poz. 769) (cel turystyczny, ochrona czasowa, przyjazd ze względów humanitarnych),
• na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 - ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. 2024 r. poz. 769) (czyli złożyli wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy lub stały) lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,
• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 ust. 1 - ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. 2024 r. poz. 769) (zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu cudzoziemca),
• na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
• na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,
• w ramach ruchu bezwizowego.

Gdzie zwrócić się o pomoc?

Bezpłatnych porad i informacji z zakresu prawa pracy i legalności zatrudnienia (również w języku ukraińskim) udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Rozpatruje również skargi pracowników na nieprzestrzeganie przez pracodawców przepisów prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz nielegalne zatrudnienie. Adresy i telefony okręgowych inspektoratów pracy (w każdym mieście wojewódzkim) oraz oddziałów terenowych (w innych większych miastach) można znaleźć na stronie internetowej www.pip.gov.pl.



Inne przydatne adresy:
Urząd do spraw Cudzoziemców
Straż Graniczna

• na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy, wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, 22 lub 23 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (cel turystyczny, ochrona czasowa, przyjazd ze względów humanitarnych)
• na podstawie art.  108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (czyli złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy lub stały) lub umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej
• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu cudzoziemca), lub
• na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen lub
• na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen lub
• w ramach ruchu bezwizowego.

• ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 690) (zwłaszcza art. 87-90a)
• ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354)
• rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 lipca 2022 r. w sprawie zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (Dz.U. z 2022 r., poz. 1558)
• rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca (Dz.U. z 2019 r., poz. 1845)
• rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (Dz. U. z 2017 r., poz. 2349)
• rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości wpłat dokonywanych w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pracę sezonową oraz złożeniem oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (Dz.U. z 2017 r., poz. 2350)
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz.U. z 2019 r., poz. 154)
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. z 2021 r., poz. 2291)
• ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r., poz. 2345).

Wymóg legalnego pobytu cudzoziemca w Polsce

• posiadać dokument dopuszczajacy go do polskiego rynku pracy - zezwolenie na pracę, zezwolenie na pracę sezonową, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (ewentualnie być zwolnionym z tego wymogu na podstawie szczególnych przepisów) lub zezwolenie na pobyt czasowy i pracę;
• posiadać tytuł pobytowy, którego podstawa musi uprawniać do wykonywania pracy (np. odpowiednia wiza lub zezwolenie na pobyt).

Tytuły pobytowe, z którymi może wiązać się uprawnienie do wykonywania pracy w Polsce:

• na podstawie wizy, z wyjątkiem wiz wydanych w celach: turystycznym, korzystania z ochrony czasowej oraz przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe (są to wizy, o których mowa odpowiednio w art. 60 ust. 1 pkt 1, 22 lub 23 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach);
• na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 (stempel w dokumencie podróży potwierdzający złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy – pobyt jest legalny aż do czasu wydania ostatecznej decyzji) lub art. 206 ust. 1 pkt 2 (stempel w dokumencie podróży potwierdzający złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt stały – pobyt jest legalny aż do czasu wydania ostatecznej decyzji) ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (jest to zezwolenie na pobyt czasowy udzielone ze względu na konieczność krótkotrwałego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynikającej z obowiązku stawienia się przed polskim organem władzy publicznej, ważnego interesu cudzoziemca lub interesu Rzeczypospolitej Polskiej);
• na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen;
• na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen;
• w ramach ruchu bezwizowego.

Cudzoziemiec wykonujący legalnie pracę w Polsce ma prawo m.in. do:

• wynagrodzenia nie niższego niż określone w zezwoleniu na pracę cudzoziemca, oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę;
• otrzymania jednego egzemplarza zezwolenia na pracę lub oryginału oświadczenia złożonego przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy i wpisanego tam do ewidencji oświadczeń;
• otrzymania pisemnej umowy, będącej podstawą wykonywania pracy, w języku dla siebie zrozumiałym.

Rodzaje umów

• ochrony przed rozwiązaniem umowy o pracę dla pewnych kategorii pracowników (przede wszystkim pracowników przebywających na zwolnieniach lekarskich, w trakcie urlopu, pracownic w ciąży, pracowników w wieku przedemerytalnym);
• określenia czasu pracy i prawa do odpoczynku;
• płatnego urlopu wypoczynkowego;
• wynagrodzenia za czas choroby;
• określenia szczegółowych zasad rozwiązania umowy;
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (ponad czas określony w kodeksie pracy);
• co najmniej minimalnego wynagrodzenia (minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosi 4.666,00 zł brutto - jest ono pomniejszane o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne i zaliczek na podatek dochodowy).

Co powinna zawierać umowa o pracę?

• rodzaj pracy (nazwa stanowiska, funkcji oraz opis zakresu obowiązków pracownika);
• miejsce wykonywania pracy;
• wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy: termin rozpoczęcia pracy - jeśli nie jest określony w umowie, to przyjmuje się, że jest to dzień podpisania umowy;
• wymiar czasu pracy.

Umowy cywilnoprawne

• umowa zlecenia,
• umowa o dzieło.

Rejestracja cudzoziemca jako bezrobotnego

• status uchodźcy;
• zezwolenie na pobyt stały;
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej;
• zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji;
• zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w celu przeprowadzenia badań naukowych;
• zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z  posiadaniem zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE w innym państwie UE;
• zgoda na pobyt ze względów humanitarnych lub zgoda na  pobyt tolerowany;
• w związku z korzystaniem w Polsce z ochrony czasowej lub ochrony uzupełniającej;
• zezwolenie na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela polskiego lub  stempel w dokumencie podróży potwierdzający złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub  rezydenta długoterminowego UE, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku posiadali zezwolenie na pobyt czasowy;
• zezwolenie na pobyt czasowy i pracę lub wizę wydaną w celu wykonywania pracy  pod warunkiem, że bezpośrednio przed rejestracją jako bezrobotni byli nieprzerwanie zatrudnieni w Polsce przez okres co najmniej 6 miesięcy

Uprawnienia cudzoziemców zarejestrowanych jako bezrobotni

Rejestracja cudzoziemca jako osoby poszukującej pracy

Usługi rynku pracy dostępne dla osób niezarejestrowanych  w powiatowym urzędzie pracy

1. ogólnie dostępnych usług pośrednictwa pracy świadczonych przez urzędy pracy;
2. informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwości szkolenia i kształcenia udzielanych przez urzędy pracy;
3. informacji i elektronicznych baz danych służących uzyskaniu umiejętności poszukiwania pracy i samozatrudnienia.